وب سایت همشهری شش و هفت - رضا ستوده: این دو بیتی را حکیم عمر خیام نیشابوری سروده است. نگاهی گذرا به تاریخ ایران و آثار برجای مانده از پیشینیان نشان می‌دهد که از میان صدها و هزاران کاخ و کوشک شکوهمند و پرزرق و برقی که شاهان و حكمرانان برای خود ساختند، تنها شمار اندکی از آنها به جای مانده است و از میان این شمار اندک نیز، تعداد کمی ‌از آنها که به زمان ما نزدیک‌تر بوده‌اند، صحیح و سالم مانده‌اند؛ بقیه ویران و نیمه ویران هستند.

آن قصر که بر چرخ همی ‌زد پهلو          بر درگه او شهان نهادندی رو

دیدم که بر کنگره‌اش فاخته‌ای          بنشسته همی‌ گفت که کو کو کو کو؟

با این حال، حساب معماران و هنرمندانی که این کاخ‌ها را بنا کردند و هنرها یا فنونی که در آنها به کار گرفته شده، از حساب صاحبان‌شان جداست؛ از آنجا که این دست بناها با صرف هزینه‌های هنگفت ساخته می‌شدند و بهترین معماران و هنرمندان هر عصر برای ساخت‌شان گرد هم می‌آمدند، آنها را باید از بهترین نمونه‌های معماری ایرانی به شمار آورد؛ چندان که امروزه نیز از بزرگ‌ترین سرمایه‌ها و جاذبه‌های گردشگری ایران محسوب می‌شوند.

 این بار بعضی از کهن‌ترین، بزرگ‌ترین، مهم‌ترین و زیباترین کاخ‌های تاریخی ایران از دوره هخامنشی تا پایان دوره قاجار اختصاص دارد. از 15 کاخی که در اینجا از آنها یاد می‌کنیم، هفت کاخ (یا مجموعه کاخ) در فهرست میراث فرهنگی جهان به ثبت رسیده‌اند و این خود گویای ارزش‌های تاریخی، هنری، معماری و دانش و تجربه به کار رفته در آنهاست.

مرودشت؛ تخت جمشید